Hepimizin karşılaştığı bir durumdur aslında yalan. Araştırmalara göre hepimiz ortalama olarak günde 10-300 yalana maruz kalıyoruz. Karşımızdaki kişinin yalan söylediğini nasıl anlarız? Bunun aslında net ve kesin cevabı yok. Polislerin ve psikologların kullandığı bazı teknikleri anlatacağım ama onun öncesinde size yalanla ilgili iki hikâye anlatacağım: 17 yaşındaki Marty Tankleff, New York’un Kong lsland bölgesinde annesi bıçaklanarak ve babası da sopa ile dövülerek öldürüldüğü hâlde polisler tarafından çok sakin görülmüş, yetkililer Marty Tankleff’i suçlu bulmuş ve Marty 17 yılını hapiste geçirmişti. Bir başka olay ise bu durumun tam tersi: 16 yaşındaki Jeffrey Deskovic, sınıf arkadaşı boğulmuş hâlde bulunduğunda Jeffrey çılgına dönmüş ,dedektiflere yardım etmek için can atmıştı. Bu tavrı polisler tarafından şüpheli bulunduğu için Jeffrey tam 16 yıl hapse mahkûm edilmişti. Aslında iki çocuk da suçlu değildi. Sadece biri içine kapanık olduğu için duygularını yansıtamamıştı, diğeri ise duygularını fazlasıyla yansıttığı için şüpheli duruma düşmüştü. Buradan da anlaşıldığı üzere duygular çok önemli unsurlardır. Bunu bilen profesyonel yalancılar bunu çok iyi kullanabiliyorlar, o yüzden maalesef ki yapılan araştırmalar yetersiz kalabiliyor. Sizlere en güvenilir bilgiler vermeye çalıştım. İnsanlar yalan söylerken pek rahat davranamazlar. Göz teması kurmama, burnu kaşıma, göz bebeklerinde büyüme, konuyu ayrıntısıyla anlatmadan üstten geçme gibi durumlar söz konusu olabilir. Bunların daha rahat anlaşılabilmesi için maddeler şeklinde sıraladım.
• Gülümseme: Zorla yapılan gülümsemeler sadece ağız ile yapılırken gerçek gülümsemelerde ise yüz bölgesindeki hareketlikler ile birlikte dişler de görülmektedir. Zoraki gülümsemelerde dişler görülmez.
• Yapay Davranışlar: Yalan söyleyen kişiler kendilerini rahat hissetmedikleri için kulak ya da burun ile oynama, kafa tarama gibi yapay hareketler yapabilirler, burada dikkat etmeniz gereken davranışların yapay olup olmadığı ile ilgilidir.
• Terleme: Eğer karşınızdaki çok terliyorsa kendisini rahat hissetmediği için olabilir. Siz o terlemenin yalandan dolayı mı yoksa havadan mı olduğuna karar verirsiniz.
• Çok Konudan Bahsetme: Eğer karşınızdaki kişi gerekli, gereksiz tüm konulardan bahsediyorsa şüphelenmenizde fayda var!
• Gözler: Genellikle yalan söyleyen kişiler göz temasından kaçarlar, bunun nedeni kendilerini rahat hissetmedikleri içindir. Ve eğer yalan söyleyen kişi sağ elini kullanıyor ve gözlerini sağa doğru kaydırırsa olayı hatırlamaya çalışıyordur, sola doğru kaydırırsa zekâsıyla pratiklik arıyordur. Solaklar içinse bu durum tam tersidir.
• İnce Detay: Yalan söylediğini düşündüğünüz kişiye bol bol soru sorup ince detaylara dikkat edin, bu sırada karşınızdaki kişi kendisini rahat hissetmediği için bulunduğu pozisyonu değiştirebilir ya da aranıza yastık benzeri eşyaları yerleştirebilir .
• Konuşma Monotonluğu: Yalan söyleyen kişi genelde aynı kelimeleri tekrarlar. Çünkü kelime çeşitliliği yaparak kendisini ele vermek istemezler ve çok konuşarak karşısındaki kişiyi ikna etme yollarını ararlar.
Tavsiye: Bu tavsiye yaptığım araştırma sonucu edindiğim bilgidir.
Yalan konuştuğunu düşündüğünüz kişiyle bir an sessiz kalmayı deneyin, bu sessizlikten karşınızdaki kişinin hâl ve hareketlerini, yapılan konuşmadan aldığı rahatsızlığı gözlemlemeye çalışın ve konuyu değiştirin. Yalan söylüyorsa karşınızdaki kişi bu konu değişikliğinden memnun olacaktır. Eğer suçsuz kişiyse konuya tekrar dönüp konuyu aydınlatmaya çalışacaktır.
