Max Weber’in bürokratik yöntemi klasik dönemi ele alan üç yaklaşımdan biridir. Bulunduğu dönemin en etkili ve başarı oranı en yüksek ideal ve düşünce sistemidir.
Max Weber’in o günkü şartlara göre geliştirdiği bu sistemde 3 farklı yönetim öne sürülmüştür. Bu tipolojiler:
- Geleneksel
- Karizmatik
- Ussal
yetkilerdir.
İşletme ve kuruluşların üretim ve örgütsel yapısına göre bu üç seçenekten birisi tercih edilebilir. Modelleri incelediğimiz zaman ussal yetki, aralarında en demokratik olanıdır ve günümüzde işletmeler, ülkeler, kuruluşlar için örgütlerin ortak çalışmasını ve öğrenmeyi hazırlamıştır. Bunun nedeni sahip olan kadar üretenin de yönetim sisteminde etkili olabilmesidir. Karizmatik yetki, genellikle kahramanlık ve kurtarıcılık arayan standartları ve belirleyici özellikleri ussal yetkiye göre daha katı olan bir tiptir. Geleneksel yetki monarşi gibidir, kolektif olarak adlandırılan şirket modellerinin bir parçasıdır. Genelde yönetim babadan oğula ya da aile üyeleri arasında belirlenir. Bu üçlü tipolojide en katı kuralları barındırır.
Tipoloji sıralamasını ve esneklik yapısını inceleyecek olursak;
USSAL > KARIZMATİK > GELENEKSEL olarak sıraya koyabiliriz.
Geleneksel yetki daha çok kilise, ordu gibi disiplinin elden bırakılmaması gereken yerlerde varlığını sürdürür. Bu öğreti ve işlemlerin didaktik ve kabul edilmiş olması sebebiyle öğretisi bir ve saf disiplinin üzerine kurulmuştur.
Günümüze baktığımız zaman bu kurumlar geçerliliğini koruyorlar ve bu hiyerarşik yapının sürdüğünü ve süreceğini görüyoruz.
Ussal yetki aralarında en demokratik olanıdır. Katılım ve söz hakkı bu yetkide saklıdır. Modern bakış açılarının gelişimi ve modernizme etki eden her şey bu kuramın bir parçasıdır.
Karizmatik yetki çok farklı sınıflandırılabilir . Burada fiziksel özellikler ve düşünce yapısı ön plandadır. Siyasi kademelerde işlevi daha yüksektir.
Bu üç kavramı incelediğimiz zaman hepsi birbirinden ayrılmaktadır. Günün şartlarına göre modern ekonomi, modern teknoloji ve modern siyaseti şekillendiren ayrıcalıklı bir yaklaşım biçimidir. Bu konunun öne sürüldüğü zamandan itibaren dünyada çok fazla hadiseler meydana gelmiştir. Şu an kabul gören modern sonrası örgüt veya yaklaşımda dahi bu yapılanmanın etkisi görülür.
Bilimsel ve ideal bir niteliği bulundurur. Günün şartlarına göre değerlendirildiği zaman makine ve insan unsurunu kıyaslamış, bürokratik örgüt modelinin diğer modellere göre işleyiş ve üstünlüğü üzerinde durmuştur.
Bu mekanik süreci günümüze uyguladığımız zaman eksi ve artı yönleri olduğunu görebiliriz. Bilimsel metotlara ve dayanaklarla kurulu olan bu yöntem tecrübeye dayalıdır. İnsan unsuru üzerinde durmaz ve genellikle tecrübeye dayalıdır.
Bu dönemde faaliyetler tespit edilebilir boyutta olduğu için önceden yetki ile bir işin belirlenmesi mümkündü. Ancak şu zaman diliminde karışık pazarların ortaya çıkmasıyla birlikte bu mümkün değildir. Bu yüzden işletmeler ve kuruluşlar takımlara ayrılmışlardır.
2020 yılına bakacak olursa “Harley” markası kendi kendini yöneten takımlarla çalışmaya başlamıştır ve bu durumda bürokratik yapı en aza indirgenmiştir.
İnsan unsuru üzerinde fazla durmayan klasik yönetim anlayışları genel olarak iktisadi insan modelinin üzerinde durmuştur. Zaman içerisinde örgüt bireylerinin duyguları olduğu hatta örgütlerin bir birey olarak saptandığı duyguları olduğu kabul görmüştür. Bu sebepten dolayı insanı sadece iktisadi olarak ele almak mümkün olmayacaktır.
Bürokratik yöntemde örgüt yapısı kapalıdır. Günümüzde iletişim araçlarının gelişmesi ve insan ihtiyaçlarının değişmesinden dolayı örgütler açık ve anlaşılır hale gelmiştir.
İdeal bürokrasi kavramına bakacak olursak her kademeyi bir üst kademe denetler. Gelişen pazar ve karmaşıklığına bakacak olursak kuruluşlar artık yeni ve birbirine bağlı takımlar oluşturuyor. Eskiden herkes sadece kendi departmanından sorumlu oluyordu.
Din ve devletler bir sisteme bağlı olarak hareket etmek zorundadır. Bunun sebebi o kurumun kârlılığı ya da işlevini yerine getirmesidir. Bu kurumlarda iş aksarsa misyonunu tamamlayamaz ve kopmalar oluşmaya başlar. Bunun önüne geçebilmenin en doğru ve mantıklı yolu katı kuralları olan bürokratik modeldir. Kendi devamlılığını sağlamak oluşturacağı hiyerarşik düzene göre belirlenir.
Bürokratik yöntem günümüz için pek uygun değildir ama kabul edilmesi gereken bir gerçek vardır: Bugün oluşan modele ve zenginliğe katkısı vardır. 21. yy şartlarında insanların daha çok manevi ve psikolojik etmenlere ihtiyaç duymasından dolayı hiçbir kapalı örgüt sistemi verimlilik ve kabul edirlik sağlayamaz. (istisna; din,ordu)
Geri kalan zamanlarda daha çok tarım ve sanayi üzerine yoğunlaşan insanoğlu tek bir iş üzerinde becerisini geliştiriyor, devamında ustalaşıyordu. Günümüzde ön planda olan iletişim ve teknolojiden dolayı insanların sadece bir işte ustalaşması yetmiyor. Bu yüzden bireyler de, örgütler de düzenli olarak bir şeyler öğreniyor.
Modern eğitimin gelişmesi sonucunda insanlar artık durumsal ve tek yönlü kişilikten, çok fonksiyonlu üst insan modeline evrilmeye başlamıştır. İşler genişletilmiş, böylece kişiler sorumluluk ve yönetsel olarak iyi bir noktaya gelmiştir.
Klasik yöntem reddedilmez ancak günümüzde mahiyetini kaybetmektedir!
EVDE KAL TÜRKİYE!
