Bugün konu ise Rönesans’ın baş karakterlerinden Michelangelo. Ben bu konuya öncelikle Sistine Şapeli’nden giriş yapmak istiyorum. Evet Sistine Şapeli’nin şu anda tavanlarını süsleyen olağanüstü resimler Michelangelo’ya ait. Ben de buradan yola çıkarak araştırmaya başladım. 1500’lu yıllarda o zamanın Papa’sı II. Julius tarafından Michelangelo’ya yaptırılan bu resimlerin birazından bahsetmek istedim. Papa bu resimleri ilk gördüğünde Michelangelo’ya resimlerin çok açık ve terbiyesiz olduğunu söylemiş ve bunun üzerine de Michelangelo, Papa’ya “Siz önce dünyadaki terbiyesizlikleri düzeltin, temizleyin benim resimlerimde kendiliğinden temizlenir, düzgün hâle gelir.” cevabını vermiştir. Bu resimler hâlâ orijinalliğini koruyor ve bu da büyük bir ustanın elinden çıktığını ve hâlâ dünyadaki terbiyesizliklerin düzelmediğini ve temizlenmediğini bize apaçık bir şekilde sunuyor.
Bu resimlerden öncelikle Tanrı’nın Adem’e hayat verişinin anlatılması resmi herkes içinde ayrı bir yerdedir. Bu resimde önemli detay parmakların birbirine olabildiğince yakın olmasıdır. Eserde Hz. Adem bu cana uzanan Tanrı ise canı verendir. Yine bu resimlerin içinde Adem ve Havva’nın yasaklanmış elmayı şeytandan alıp yemeleri ve cennet bahçesinden kovuluşları da canlandırılmıştır Michelangelo tarafından. Yine bu resimlerde Nuh’un canlandırılması da vardır.
Geleyim en önemli konuya ki Michelangelo’nun asıl mesleği olan heykeltıraşlık, ben de bu konuda asıl araştırmamı yaptım ve en önemli iki heykeli anlatmak, yazmak istedim. Bunlardan birisi Pieta heykeli, diğeri ise Davud’un canlandırıldığı heykel. Bunlar Michelangelo’nun en önemli eserleri olarak geçiyor tarih kitaplarında da. Ben önce Pieta’dan başlamak istedim.
Pieta, kucağında İsa’nın cesedini tutan Meryem heykelidir. Heykelin en dikkat çekici yönü ise bence Meryem’in yüzünün genç gözükmesi. Michelangelo bunun için Meryem’in saflığı ve bakireliği yüzünden gençliğini muhafaza ettiğini söylediği aktarılıyor kaynaklarda. Heykelde tam olarak anlatılmak istenen ise İsa’nın çarmıhtan indirildiği andır ve artık İsa’nın cansız bedeni annesi Meryem’in kollarında yatmaktadır. Burada da dikkat çekici noktalardan birisi de Meryem’in İsa’nın bedenini sağ eliyle kavrarken sol eliyle de bedeni izleyiciye sunmasıdır ve yine bence en güzel nokta Meryem bunu yaparken yüzü yere dönüktür ve bu da inananların yüzüne doğrudan bakmak istememesi yüzündendir diye söyleniyor. Heykeli etkili kılan ve biricik olmasını sağlayan ise Michelangelo’nun imzasını taşıyan tek heykel olmasıdır. Michelangelo imzasını Meryem’in kıyafetini bir arada tutan kuşağın üzerine yontmuştur. Şimdi bu heykel San Pietro Katedrali’nde özel bir yerde korunuyormuş, bence de gidip görülmesi gereken bir başyapıt.
Diğer ve son esere geçeceğim yazımda. Bu eserde yine Michelangelo’nun en önemli eserlerinden biri sayılan Davud heykeli. Bu başyapıtta ise Davud’un Golyat’a saldırmaya karar verdiği anı simgelemektedir. Yaklaşık 5 metre boyunda olan heykel Floransa şehrinin en önemli sembolü olmuştur. Heykelin en önemli yanı ise insan oranlarının hemen hemen aynı olması ve bunun heykele âdeta gerçek gibi yansıtılması olarak düşünüyorum ben. Yine ilginç olanı da Davud’un Kudüs’ü fethinin 3000. yılına özel olarak bir kopyası Floransa’dan armağan olarak Kudüs’e gönderilmiştir. Kudüslüler de heykel şehre gelince büyük bir fırtına kopmuş ve çıplak figürün kabul edilmemesi gerektiği söylenmiştir. Uzlaşma sağlanıp giyinik heykel olarak kopyası şehre gönderilmiştir. Bu ilginç tarihi de anlatmak istedim. Asıl gerçek heykel ise şu anda Floransa’da Akademi Galerisi’ndedir.
Michelangelo’yu ve eserlerini kısaca anlattığımıza göre asıl konumuz olan “Sanat kimin içindir?” sorusuna geliyoruz. Dikkat ettiyseniz eğer Michelangelo’nun eserlerinin çoğu dinî figürlerden oluşmakta. Şimdi Michelangelo sanatını din için mi yaptı sizce? Yani toplum için? Topluma dini anlatmak ve yansıtmak için mi? Sistine’den Davud ve Pieta heykeline kadar dinî içerikli eserleri sanatçı için bir mesaj verme düşüncesi mi?
Sanatın kimin için olduğundan çok sanatı sadece sanat olarak görmek önemli değil midir? “Yazar veya ressam burada şunu anlatmak istemiş.” gibi yorumlara gerek var mı sizce?
Sanat sanattır, için değildir bana göre.