Hangi Sözlük Ne İçin?
Önceki yazımızda da söz ettiğimiz gibi kelimelerin uçsuz bucaksız bir dünyası var. Bu dünyayı hepimiz merak ediyoruz. “Nasıl araştıracağımı bilmiyorum.” ya da “Nereden bulabilirim kelimeleri?” diyorsanız şu an doğru yere gelmişsiniz demektir. Naçizane olarak sizlerle bazı sözlüklerin isimlerini ve bu sözlüklerin içerisinde hangi kelimeleri bulabileceğiniz hususu üzerinde durmaya çalışacağım.
Clauson Sözlük: Clauson, İngiliz deniz subayıdır. Bu sözlüğü 1972 senesinde yazmış ve kendi adını vermiştir. Clauson, 13. yy’a kadarki köken sözlüğüdür. Türkçe kelimeler için kaynaktır. Sözlüğün dili İngilizcedir.
Dilçin, Yeni Tarama Sözlüğü (1983): TDK kurulunca eski Türkçe kelimelerin bulunup bugüne kazandırma amaç olmuştur.
Eren, Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü: Hasan Eren, 1999’da bu sözlüğü bastırmıştır. Yazar bu sözlüğü oluştururken bildiği dillerdeki -Rusça, Macarca, Sırpça- kelimeleri kullanarak Türkçede hakkında yazı yazılmış maddeleri (cümleleri) bir araya toplamıştır. 1. kaynaktan yazılmıştır.
Topaloğlu, Hayrettin Karaman, Arapça- Türkçe Yeni Kâmus: Bu sözlükte Türkçeye Arapçadan giren kelimeler vardır. Sözlüğün dili Arapçadır. Arapça bir sözcüğe bakmak gerekirse bu sözlük kullanılmalıdır.
Nişanyan: Türkçeye batı dillerinden girmiş olan kelimeler için bakılması gereken bir sözlüktür. Eski Anadolu Türkçesi gibi dillerden giren kelimelerde bakılmalıdır. Dili Türkçedir.
Steingass: Farsçadan dilimize giren kelimeler için kaynaktır. Sözlüğün kelimeleri Farsça, açıklama dili İngilizcedir. Ayrıca Farsça kelimeler için Mütercim Asım’ın Burhan-ı Katı sözlüğü de incelenebilir.
Recep Toprak, Hanifi Vural, Recep Karaatlı, Kıpçak Türkçesi Sözlüğü: Eski Türkçe Sözlüğü gibi önemlidir. Kıpçak Türkçesinin önemi; bir kelime Eski Türkçe Sözlüğü’nde yoksa bu sözlükte mutlaka vardır. Clauson’da olmayan kelime varsa yine bu sözlükte bulabiliriz.
Suat Sinanoğlu: Yunancadan dilimize giren kelimeler için Latin harfleriyle yazılmış sözlüktür.
Gördüğümüz gibi bir kelimenin tarih sahnesindeki yolcuğunu incelemek biraz zahmetli bir uğraştır. Burada belli başlı en çok kelimenin yer aldığı sözlükleri sizlerle paylaştım. Eğer etimoloji araştırmasına başlamak isterseniz araştırmak istediğiniz kelimeyi belirlemeden önce bu kaynaklara göz atmanızı öneririm çünkü sayfaları çevirirken günlük hayatta sıklıkla kullandığınız kelimelere denk gelecek ve ”Benim bilmediğim bir anlamı mı var?” diyeceksiniz. İşte orada başlayacak olan hayret duygusu sizi kelimelere bir adım daha yaklaştıracak. Umarım hayatınızın bir bölümünde bu sözlüklerle haşır neşir olursunuz. Konumuzla ilgili görüş ve düşüncelerinizi sabırsızlıkla bekliyorum.
