İstanbul mu Constantinople mü?

Istanbul was Constantinople
Now it’s Istanbul, not Constantinople
Been a long time gone, Constantinople
Now it’s Turkish delight on a moonlit night
…
Sözlerini Jimmy Kennedy‘nin yazdığı, Nat Simon‘ın bestelediği bu şarkı şu an Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yer alan İstanbul şehrinin isim değişikliğini bir türlü kabul etmeyenlere ve Paul Whiteman Orkestrası’nın “C-O-N-S-T-A-N-T-I-N-O-P-L-E” şarkısına tabir yerindeyse misilleme olarak yazılmıştır.

KONSTANTİNOPOL’ÜN İSTANBUL ADINI ALMASI

1453 yılında Constantinople fethedildikten sonra bu ad Osmanlı Devleti tarafından “Konstantiniyye” olarak kullanılmaya başlandı. Sonra 1803 yılında çıkan Cedid Atlası’nda ise Konstantiniyye şehrinin adının yerinde “İstanbul” yazıyordu. Daha sonra 1876 yılında çıkan Kanun-i Esasi’nin 2. maddesinde “Devleti Osmaniye’nin payitahtı İstanbul şehridir.” cümlesi yer alıyordu. Şehrin fethinden sonra her ne kadar “Constantinople” adı kullanılmasa da Dünya Posta Birliği ve birkaç ülke ısrarla bu adı kullanmaya devam ediyordu. Bunun üzerine 1930 yılında yapılan bir başvuruda şehrin resmi isminin “İstanbul” olduğu vurgulandı. Bu uyarıdan sonra resmi kullanımlarda “İstanbul” olarak kullanılsa da halk arasında hâlâ daha “Constantinople” adı kullanılmaya devam ediyordu. 1 Kasım 1938’de 1353 sayılı “Yeni Türk harflerinin kabul ve tatbiki hakkında kanun”un kabul edilmesiyle İstanbul adı Latin alfabesiyle beraber kullanılmaya başlandı.

PAUL WHİTEMAN ORKESTRASI’NIN ŞARKISI

1928 yılında Paul Whiteman Orkestrası da İstanbul şehrinin adının hâlâ daha “Constantinople” olduğunu ısrarla iddia edenlerin arasındaydı. Bu nedenle “C-O-N-S-T-A-N-T-İ-N-O-P-L-E” adıyla bir şarkı çıkardılar.

ADI GİBİ KENDİLERİ DE DELİKANLI OLAN “THE FOUR LADS” GRUBUNUN ŞARKISI

Şehrin adının “Constantinople” olmayıp “İstanbul” olduğunu kanıtlamayı hedefleyen o kadar adıma rağmen Paul Whiteman Orkestrası da “C-O-N-S-T-A-N-T-İ-N-O-P-L-E” adlı şarkıyı çıkarınca The Four Lads grubu hem ısrarla İstanbul adını bir türlü kabul etmeyip şehre “Constantinople” diyenlere hem de Paul Whiteman Orkestrası’na cevap olarak “Istanbul (Not Constantinople)” şarkısını 1952 yılında çıkarırlar. Şarkı o kadar çok sevilip dinlenir ki ne Paul Whiteman Orkestrası’nın şarkısı kalır ne de ısrarcı “Constantinople”cüler kalır. Tabii şarkı çıkar çıkmaz tamamen yok olmadı bu söylentiler. Hâlâ daha da sürer bu tartışma. Ama o zaman için az da olsa bu tartışmaları dindirmiştir. Şarkı çok sevildiği için tam 24 kez cover versiyonu çıkar. Bunlardan biri Sevinç Tevs’in “İstanbul” adıyla çıkardığı versiyon, diğeri ise belki de günümüzde orijinalinden daha fazla dinlenen They Might Be Giants grubunun yapmış olduğu cover’dir.

ŞARKIYI THE FOUR LADS GRUBUNA ATATÜRK MÜ YAZDIRDI?

2018 yılında sosyal medyada Mustafa Kemal Atatürk’ün İstanbul adını benimsetmek için İstanbul (Not Constantinople) adlı şarkı yaptırdığını ve masraflarını da kendi ödediği yönünde söylentiler çıktı. Ne yazık ki bu iddiayı doğrulayan ne bir belge ne de herhangi bir kanıt çıktı. Yani söylentilerin aksine şarkı Atatürk’ün isteğiyle yazılmadı.

ŞARKININ KULLANILDIĞI DİZİLER

1. Tiny Toon adlı çizgi dizisi
2. Mona Lisa Gülüşü, Raising Hope dizisinin 1. sezon 3. bölümü
3. The Simpsons dizisinin 16. sezonunun 13. bölümünde
4. Danimarkalı Mads Brügger’in 2011 yapımı Büyükelçi belgeselinde
5. Netflix 2019 yapımı The Umbrella Academy dizisi 1. sezon 1. bölümde